Ik besef dat deze draad twee jaar oud is, maar het is zo'n geweldig onderwerp. Shosty's 8e symfonie is een kanshebber omdat deze het diepe persoonlijke lijden het meest expliciet onderzoekt (ik heb altijd gedacht dat de 2e en 3e bewegingen echter cryptisch Stalin bespotten, maar ik heb geen enkel bewijs dat dat ooit zijn bedoeling was). Maar de 14e symfonie is nog donkerder en grimmiger, en inderdaad, de liedcyclus gaat expliciet over de dood zonder garantie op verlossing.
Maar ik moet toch kiezen voor de 15e symfonie als de meest subversieve van het donkerste van het donker, ondanks de uitbundigheid en humor. Thematisch gezien komt de symfonie sterk op mij over als een verhaal over Satan, of liever gezegd de aanwezigheid van het kwaad in de wereld, hoe je dit ook begrijpt. (En Shosty heeft zeker zijn deel meegemaakt.) De eerste en derde bewegingen lijken relatief kleine maar alomtegenwoordige daden van kwaad en wreedheid te benadrukken, terwijl de tweede en vierde bewegingen een verleiding tot boosheid suggereren die resulteert in onthullingen van de meest afschuwelijke soort die je je kunt voorstellen. De opbouw en de uiteindelijke crisis van de finale worden steeds gruwelijker elke keer dat ik ernaar luister. En toch dansen we zelfs na zulke verschrikkingen nog steeds een langzame dans met de duivel. Alles komt goed als we hem vertrouwen. Aan het einde, terwijl de wereld afbrandt, knipoogt de duivel ons gewoon toe, handen in de zakken, en slentert ongedeerd weg, wachtend op zijn tijd voor de volgende gruweldaad. Ja, de 15e, zwartste van het zwart, donkerste van het donker, en des te huiveringwekkender omdat je bij de eerste luisterbeurt niet eens beseft wat hier echt gebeurt. Fantastisch briljant werk. (Trouwens, de 4e symfonie is IMO niet echt donker, hoewel deze wel een paar enge momenten heeft in de eerste beweging. Het is speels, spottend, sarcastisch en magisch, maar het is echt niet zo donker als dat alles. Het is het tegenovergestelde van de 15e - een van de vele symfonieën die eigenlijk lichter zijn dan ze bij de eerste luisterbeurt lijken, zoals de 6e en de 10e ook.)